Deze week is het de Week voor Autisme. Deze wordt jaarlijks georganiseerd door de NVA (Nederlandse Vereniging van Autisme). Tijdens deze week worden er allerlei activiteiten georganiseerd door het hele land. Van lezingen, tot films, tot informatiemarkten. Dit om meer bewustwording, begrip en acceptatie te creëren voor autisme, en om de autistische en niet-autistische wereld meer met elkaar in contact te brengen. Vanwege corona gaan deze activiteiten niet door. Daarom is de AutismeWeek naar online verplaatst. Je kunt de online activiteiten vinden met de hashtags #weekvanautisme, #weekvanautisme2020 en #gaut.
Het thema van deze Week van Autisme is Prikkels!. Ik heb eerder over dit onderwerp gesproken met mijn serie over prikkelverwerking en een artikel over ontprikkelen. Maar ik heb het nog niet gehad over overprikkeling. Deze week is daar het goede moment voor.
Dit is het geschreven artikel; hieronder vind je de video die bij dit artikel hoort.
Als je weleens overprikkeld bent geweest weet je dat dit een ontzettend nare ervaring is. De meeste autistische mensen en mensen die zich hierin herkennen hebben het wel eens mee gemaakt. Bij de één gebeurt het af en toe, bij de ander dagelijks. Hoe het voelt, waar het door komt, hoe lang het duurt en wat helpt om het voorbij te laten gaan, verschilt per persoon. Maar ik denk dat de meeste het met me eens zullen zijn dat het ontzettend vervelend, angstig en machteloos voelt.
De oorzaak van overprikkeling ligt bij prikkelgevoeligheid. In mijn Prikkelverwerking Serie benoem ik een aantal externe prikkels. Als je voor één of meerdere van die prikkels overgevoelig bent, kun je overprikkeld raken. Maar je hebt ook interne prikkels, zoals gedachten of emoties. Ook hier kun je overprikkeld van raken.
Iedereen ervaart overprikkeling dus anders, maar het kan ook per situatie verschillen. Ik ben anders overprikkeld na een avondje met vrienden, dan wanneer ik boodschappen doen. Maar een aantal manieren waarop overprikkeling zich bij mij uit zijn:
- Het gevoel dat mijn hoofd vol watten zit.
- Hoofdpijn.
- Duizelig (gevoel dat ik ga flauwvallen).
- Oververmoeid.
- Wazig zien.
- Prikkels komen heftiger binnen.
- Gevoel dat ik moet overgeven.
- Geïrriteerd zijn.
- Me slap voelen.
Het kan nog een stapje erger dan overprikkeling, maar dan noem ik het een meltdown, shutdown of autistische burn-out. Maar hier wil ik later uitgebreider op ingaan.
In dit artikel wil ik een aantal manieren benoemen hoe je beter om kunt leren gaan met overprikkeling. Deze manieren heb ik niet zelf bedacht, maar van de website: www.autismecoach.nl.
Bij mij komen woorden niet vanzelf. Ik moet hier best hard voor werken en als ik een artikel schrijf zoek ik informatie op internet of in boeken. Dat helpt mijn brein de juiste woorden te vinden voor wat ik wil zeggen. Toen ik dit artikel van AutismeCoach over overprikkeling tegenkwam vond ik de tips zo waardevol en helpend dat ik ze met jullie wilde delen. Alle credits gaan dus naar AutismeCoach. Ik heb het hier en daar aangevuld met mijn eigen ervaring.
Het artikel waar ik de manieren om met overprikkeling om te gaan vandaan heb gehaald vind je hier: https://www.autismecoach.nl/5-dingen-moet-weten-overprikkeling/
Hoe werkt autisme bij jou?
Autisme is een informatieverwerkingsstoornis, wat inhoudt dat informatie anders binnenkomt. Ook werkt het filter in ons hoofd dat ‘onbelangrijke’ prikkels tegenhoudt minder goed. En vaak gaat de informatieverwerking bij ons met een omweg, waardoor het langer duurt voor iets is verwerkt. Dit kan allemaal meespelen bij overprikkeling. Het kan daarom helpen om van jezelf te weten wat de dingen zijn waar je extra gevoelig voor bent en hoe je daarop reageert. Zit er een patroon in? In welke situaties word je sneller overprikkeld en in welke minder snel? Etc. Dit zijn allemaal vragen die je jezelf zou kunnen stellen.
Welke signalen geeft je lichaam?
Er zijn een hoop reacties op overprikkeling en deze reacties verschillen per persoon en per situatie. Ook de hoeveelheid energie die je hebt kunnen hier invloed op hebben.
Het kan helpen om bij jezelf deze reacties of signalen te herkennen. Echter vinden een hoop autisten het moeilijk om signalen bij zichzelf te herkennen. Het is daarom belangrijk dat je eerst weet welke signalen er zijn. Voor mij was dit ook een obstakel, maar met behulp van therapie en een hoop zelfonderzoek ben ik erachter gekomen wat een aantal van deze signalen bij mij zijn.
Hoe meer overprikkeld je raakt, hoe meer signalen er ontstaan en hoe heftiger deze worden. Als het je lukt om ze te herkennen kun je gaan beslissen of je door kan gaan of misschien rustiger aan moet doen.
Hier is een lijst met signalen van overprikkeling:
- Geïrriteerd raken
- Oververmoeid worden
- Niet meer kunnen concentreren
- Hoofdpijn
- Stil en teruggetrokken worden
- Hyperactief worden
- Luid en snel gaan praten
- Duizelig worden
- Hartkloppingen
- Lusteloos worden
- Zweten
- Slapeloosheid krijgen
- Angst
- Warrig worden
- Gespannen spieren
Wat is de oorzaak?
Als je weet wat de oorzaak is van je overprikkeling is het makkelijker om er wat aan te doen en het in de toekomst te voorkomen.
Een aantal oorzaken van overprikkeling kunnen zijn:
- Zintuigelijke prikkels (geluiden, geuren, etc.)
- Sociale prikkels (groepen, plagerijen, etc.)
- Communicatieve prikkels (gesprek voeren, iemand begrijpen, etc.)
- Plotselinge veranderingen en wijzigingen in de planning
- Opeenstapeling van dingen die gedaan moeten worden
- Onduidelijkheid
- Gebrek aan structuur, overzicht, rust
Wat kun je doen om weer tot rust te komen?
Dit is een heel belangrijk punt. Overprikkeld zijn voelt machteloos, maar als je weet wat je kunt doen om weer tot rust te komen heb je meer grip op de situatie. Meestal weten we al een beetje wat werkt en wat niet, maar hier zijn nog een aantal voorbeelden:
- Uit de situatie gaan en een rustige, veilige plek opzoeken.
- Je aandacht verleggen naar positieve gedachten en activiteiten.
- Ontspanningsoefeningen gebruiken zoals ademhalingsoefeningen, meditatie of tot 10 tellen.
- Grenzen stellen en keuzes maken.
- Bij jezelf nagaan waardoor je overprikkeld bent geraakt zodat je weer overzicht krijgt.
- Hulp vragen.
- Stimmen.
Dit zijn een aantal voorbeelden, maar er zijn nog veel meer dingen die je zou kunnen doen. Hoe meer opties je hebt, hoe beter. Je zou ook een kijkje kunnen nemen naar mijn video over ontprikkelen, als je wilt.
Wat kunnen andere wel of niet doen en hoe communiceer je dit?
Vaak zien anderen wel dat er iets mis is als je overprikkeld bent, maar weten ze niet precies wat. Het kan lastig zijn om te vertellen wat er precies aan de hand is en wat je nodig hebt. En soms is het lastig omdat je niet veeleisend over wilt komen. Geloof me, dat ben je niet! Hier zijn een aantal voorbeelden voor wat anderen beter wel en niet kunnen doen:
Wel
- Je even laten praten zodat je je verhaal kwijt kan.
- Je met rust laten en ruimte geven.
- Vragen waar je behoefte aan hebt.
- Duidelijkheid en voorspelbaarheid geven voor op korte termijn (komende uur/dag).
Niet
- Vragen waarom je boos of gestrest bent.
- Zeggen: doe eens normaal.
- Je aanraken.
Dit waren een aantal manieren om beter met overprikkeling om te leren gaan. Deze manieren komen dus niet van mij, maar van autismecoach.nl. Hier vind je het artikel dat ik heb gebruikt.
Mocht je nog meer willen zien van de Week van Autisme dan kun je dat online vinden met de hashtags #weekvanautisme, #weekvanautisme2020 en #gaut.
Hoe en wanneer ervaar jij overprikkeling? En hoe ga je hiermee om?
Ik ben benieuwd naar je reactie. Een reactie achterlaten hoeft niet, maar mag wel.
Heel veel liefs,
Sanne ☼
