Executief Disfunctioneren Deel 1 | Wat is het?

Herken je het dat je nog zoveel dingen te doen hebt, maar dat je niet weet waar je moet beginnen? Of dat een taak die voor iemand anders simpel lijkt voor jou heel moeilijk is? Misschien heb je dan last van executief disfunctioneren.
Op het moment heb ik daar ook nogal last van. Niets ernstigs verder, en helemaal oké, maar het is er wel en het beperkt me in de dingen doen die ik wil doen.

Omdat het iets is waar ik op het moment last van heb, besloot ik een mini-serie over executief disfunctioneren te maken. Dit is deel 1 waarin ik vertel over wat het is. In het volgende deel zal ik wat tips delen om ermee om te gaan. En in het laatste deel neem ik jullie mee op mijn weg om door mijn executief disfunctioneren heen te komen.

Wat is executief (dis)functioneren?

Executief functioneren is kortgezegd het kunnen uitvoeren van taken, het kunnen stellen van doelen en het kunnen controleren van je gedrag om dit te doen. Het deel van de hersenen dat hierover gaat is bij mensen met autisme anders ontwikkeld, wat kan lijden tot executief disfunctioneren. Dan lukken deze dingen niet meer goed.

Voor het leesgemak noem ik executief functioneren EF. En executief disfunctioneren ED.

Als je last hebt van ED is het ontzettend lastig om bepaalde taken uit te voeren. Vooral als het wat ingewikkeldere taken zijn die in stapjes moeten worden verdeeld, zoals bijvoorbeeld je kamer opruimen. Je ziet een rommelige kamer, maar weet niet waar je moet beginnen. Ruim je eerst je schone was op? Of maak je eerst je bed op? Of doe je toch dit. Of dat? En als je dit wilt doen, moet je wel eerst dat doen. Maar om dat te kunnen doen, moet je eerst zo doen. Er zijn zoveel stappen dat je niet meer weet waar je moet beginnen. Uiteindelijk raak je zo overspoeld dat er helemaal niets gebeurt. 

Niet weten waar je moet beginnen is één aspect, maar er zijn er nog veel meer onderdelen van ED.

Wat hoort bij ED?

• Uitstelgedrag en het niet kunnen stoppen met waar je mee bezig bent om datgene te doen wat gedaan moet worden.
• Moeite hebben met het verplaatsen van de ene naar de andere taak.
• Je geen voorstelling kunnen maken van hoe iets gedaan moet worden of hoe lang het gaat duren.
• Moeilijk kunnen inzien wat belangrijk is en wat niet.
• Moeite hebben met plannen.
• Minder werkgeheugen hebben waardoor je instructies niet goed kunt onthouden.
• Moeite hebben met spullen ordenen, waardoor je niet weet waar iets hoort of waar iets is gebleven.
• Minder flexibel zijn.
• Moeite hebben met zelf monitoren, waardoor het lastig is om erachter te komen waar het fout gaat.

Het is overigens niet iets waar alleen autisten last van hebben. Ook mensen met ADHD, ADD of een hersenbeschadiging kunnen hiermee te maken hebben.

ED is iets wat samen kan gaan met een autistische burn-out. Een autistische burn-out betekent kort gezegd dat iemand met autisme te veel over zijn of haar grenzen is gegaan en hierdoor opgebrand is (burned out). Dit kan ervoor zorgen dat het executief functioneren niet meer gaat en je de taken, die normaal makkelijker zijn, niet meer kunt uitvoeren.
Maar het is iets dat sowieso bij autisme hoort en het kan ook gebeuren zonder een autistische burn-out. Dit is op het moment bij mij het geval. 

Wat kan ervoor zorgen dat je last krijgt van ed?

Er zijn meerdere dingen die ervoor kunnen zorgen dat je last krijgt van ED. Maar het kan ook iets zijn dat er gewoon is, zonder duidelijke aanleiding.

Dit zijn een aantal van de meest voorkomende oorzaken, die ik zelf ook herken:

• Een gebrek aan structuur.
• Een plotselinge verandering.
• Overprikkeling, stress of vermoeidheid.
• Wanneer iemand iets vraagt om te doen zonder duidelijk te zijn.

Zoals ik net al schreef, heb ik zelf op het moment ook last van een periode van ED. In de video die ik hierover heb gemaakt leg ik uit hoe het bij mij zit.
De video vind je onderaan dit artikel.

Ik hoop door uit te leggen wat het is, en hoe ik het zelf ervaar, en dit te delen, dat degene die het herkennen zich minder alleen voelen en misschien ook minder hard zijn voor zichzelf. Het is iets wat iedereen wel eens overkomt. Zeker als je autistisch bent.
Ik vind het frustrerend dat ik er nu last van heb, zeker omdat er nog zoveel is dat ik wil en moet doen. Maar ik zie het ook als een kans om er nu juist over te vertellen. Het hoort er helaas bij, dus laten we er maar het beste van maken.

Heel veel liefs,

Sanne ☼